Ks. abp Szczepan Wesoły

 

Początek szkolnictwa polskiego w Niemczech po II wojnie światowej

 

1. Po podpisaniu przez Niemcy bezwarunkowej kapitulacji oznaczającej zakończenie II wojny światowej 8 maja 1945 roku, na terenie Niemiec przebywało około dwóch milionów Polek i Polaków. Największą ilościowo grupę stanowili przymusowi robotnicy sprowadzeni przemocą do prac w przemyśle i rolnictwie. Drugą liczną grupą byli jeńcy wojenni tzw. "wrześniowcy", czyli ci którzy we wrześniu 1939 roku zostali wzięci do niewoli. Do tej grupy dołączono żołnierzy Armii Krajowej, którzy po Powstaniu Warszawskim otrzymali prawa kombatanckie. Inną, równie liczną grupą, byli osadzeni w obozach koncentracyjnych. Wśród tej grupy było około 600 kapłanów.

Niezależnie od Polaków, byli - mówi się o milionach -uciekinierów przed armią Sowiecką, jak również o przymusowych robotnikach z innych Krajów jak Czechy, Słowacja, Ukraina, Kraje bałkańskie. Był ogromny zamęt wśród tych milionów, później określanych jako DP czyli, Displaced Persons, czyli osoby przesiedlone, skrótowo określane jako "Dipisi".

Alianci nie mieli wyraźnej wizji co zrobić z tą masą ludzi, zwłaszcza, że wśród nich byli jeszcze siłą wysiedleni Niemcy z terenów przyznanych Polsce, określanych jako Ziemie Odzyskane, jak i Niemcy z Czechosłowacji i innych regionów włączonych do Rzeszy Niemieckiej.

Umowa w Jałcie przewidywała podział Niemiec na dwie części, zachodnią i wschodnią. Wschodnia wiadomo została przejęta przez Sowiety, natomiast zachodnia część pod administracją aliantów została podzielona na strefy okupacyjne: amerykańską, brytyjską i małą strefę francuską.

Prof. dr hab. Jan Mazur UMCS Lublin

Szkolnictwo polskojęzyczne w Niemczech na tle językowej i edukacyjnej polityki Rady Europy

Zmiany polityczne w Europie lat 90., a następnie dwukrotne rozszerzenie Unii Europejskiej o kilkanaście nowych krajów, wywołały szereg przeobrażeń nie tylko społecznych i politycznych, lecz także językowych, kulturowych i edukacyjnych. Możliwość swobodnego przemieszczania się przedstawicieli różnych narodów, języków i kultur dała okazję, zwłaszcza ludziom młodym, do poszukiwania szans lepszej edukacji, lepszego życia i stabilizacji w krajach o wysokim potencjale gospodarczym, ustabilizowanej sytuacji politycznej i społecznej, takich jak Niemcy, Wielka Brytania, Francja, bądź w krajach o dynamicznym rozwoju i dobrych perspektywach ekonomicznych, jak np. Irlandia. Zaczęła się swojego rodzaju współczesna wędrówka ludów w Europie, powodująca przemieszczanie się setek tysięcy młodych ludzi do różnych krajów, stwarzając dla zasiedziałych mieszkańców często nowe zaskakujące sytuacje i problemy. Jednym z najaktywniejszych narodów, jeśli nie najaktywniejszym, są w tej wędrówce Polacy. Jako ciekawostkę przytoczę tu podane przez dra Waldemara Martyniuka(1), jednego z członków zespołu koordynującego w roku 2005 projekt badawczy Europejskiego Centrum Języków Nowożytnych Rady Europy, dane z raportu wstępnego. Według tego raportu, sporządzonego na podstawie wyników badań blisko połowy państw europejskich (22 na 48) mniejsze lub większe grupy mieszkańców tych państw posługują się dziś na co dzień aż 458 językami. Zaskakujący dla ekspertów był również fakt, że językiem najczęściej używanym w funkcji języka wspólnoty komunikacyjnej w tych 22 państwach Europy, wymienionym aż w 17 krajowych raportach, jest język polski, co dowodzi mobilności i ogromnej ekspansji młodego pokolenia Polaków w Europie. Okazało się, że np. w samej tylko Norwegii, w szkołach uczniowie

Prof. dr hab. inż Piotr Małoszewski

 

Stan realizacji zapisów Traktatu Polsko-Niemieckiego z 17 czerwca 1991 roku na podstawie analiz przeprowadzonych przez polonijne organizacje oświatowe w Niemczech

 

Ekscelencjo-Drogi Księże Arcybiskupie, Szanowni Goście, Szanowni Państwo!

Słuchając szanownych przedmówców z Polski z satyskakcją przyjmuję fakt, że moje uwagi zawarte w wystąpieniach dotyczących kondycji i trudności w nauczaniu języka polskiego w Niemczech, powtarzane przez ostatnie kilka lat na spotkaniach różnych szczebli, przebiły się do najwyższych władz rządowych Rzeczpospolitej Polskiej i są dziś nie tylko cytowane, ale też rozpatrywane. Po referatach przedstawicieli Senatu, Premiera RP, oraz MSZ mógłbym w zasadzie przygotowanego na dziś wystąpienia nie wygłaszać, gdyż moim poprzednicy już jednoznacznie stwierdzili, że traktat polsko-niemiecki z dnia 17 czerwca 1991 roku w zapisach dotyczących nauczania języka polskiego nie jest przez stronę niemiecką realizowany. Myślę, że jednak warto przypomnieć pewne sprawy ponownie.

Przed wejściem Polski do UE w Niemczech mieszkało około 2 miliony osób wywodzących się z Polski, w tym 0,5 miliona posiadających tylko niemieckie obywatelstwo; 1,2 miliona legitymujących się dwoma paszportami polskim i niemieckim a około 330 tysięcy osób posiadających tylko polskie obywatelstwo i prawo pobytu w Niemczech. Po wejściu Polski do UE do tej grupy doszło jeszcze około 80 tysięcy zarejestrowanych jednoosobowych firm, często wraz z własnymi rodzinami oraz ponad 300 tysięcy tzw. pracowników sezonowych.

Maria Małaśnicka Miedzianogóra
Roman Miedzianogóra
Towarzystwo Krzewienia Oświaty Polskiej w Danii

 

Uwarunkowania procesu nauczania języka polskiego w duńskim modelu realizacji Dyrektywy EU w sprawie kształcenia dzieci pracowników migrujących

 

Rok 2007 jest rokiem, na który przypada 30 rocznica powstania dyrektywy unijnej w sprawie kształcenia dzieci pracowników migrujących. 2 maja 2004 roku Polska dołączyła do krajów objętych działaniem tej dyrektywy.

Z jednej strony okres 3 lat polskiego członkostwa w EU jest niewątpliwie zbyt krótki do formułowania ocen i wartościowania sposobów , w jakich funkcjonuje Dyrektywa w odniesieniu do nauczania języka ojczystego dzieci polskich, przebywających za granicą. Z drugiej strony mogłoby się wydawać, że 2 maja 2004r. znaleźliśmy się w obszarze działania unijnych mechanizmów edukacyjnych, w pełni już funkcjonujących, z wieloletnimi tradycjami i wypracowanymi rozwiązaniami, a w EU został już ukształtowany i zweryfikowany w praktyce podstawowy model, z jego krajowymi wariantami, wsparcia dla języka ojczystego i kultury kraju pochodzenia dzieci migrujących pracowników. Podążając dalej tym tokiem rozumowania można by zatem założyć, że zostały już wystarczająco poznane edukacyjne konsekwencje swobodnego przepływu pracowników i ich dzieci. Trzeba pamiętać, że zanim na obszary unijne ruszyła fala polskich pracowników, w ślad za którymi podążyły ich rodziny, pracowali tam już obywatele różnych państw ze swoimi dziećmi.

Prześledźmy proces tworzenia się takiego modelu i jego obecny kształt na przykładzie duńskim. Pozwoli to lepiej zrozumieć uwarunkowania procesu nauczania w Danii języka i polskiej kultury dzieci i młodzieży polskiego pochodzenia, a może także umożliwi stworzenie szerszych kontekstów dla polonijnych analiz oświatowych funkcjonowania tej dyrektywy.

mgr Maria Piotrowicz
Stowarzyszenie "Wspólnota Polska" w Warszawie

 

Prawdziwym schronieniem dla człowieka jest drugi człowiek

 

Te słowa można by uczynić myślą przewodnią działalności takich organizacji pozarządowych jak Stowarzyszenie " Wspólnota Polska", dla którego najważniejszą sprawą jest drugi człowiek - Polak zamieszkały na zachód od Nysy i na Wschód od Bugu, ten, którego zawierucha wojenna i powojenna okupacja radziecka zmusiły do pozostania na obczyźnie i ten, który wbrew własnej woli mieszka poza granicami Polski w Wilnie, Lwowie czy Grodnie, ten którego okrutny los zagnał na daleką Syberię, ale też ten, który kiedyś i dzisiaj po 2004 r. wędruje za chlebem i pracą do Irlandii, Wielkiej Brytanii czy Stanów.

Od wieków Polacy migrowali na etniczne ziemie niemieckie. Rożne były przyczyny tych wędrówek. Ziemie niemieckie zasilali górnicy, hutnicy, rzemieślnicy i inteligencja. Różny był i jest ich status materialny, ale zadziwiająca była świadomość wspólnotowa, potrzeba organizacji i łączenia polskości z wiarą.

Polacy, chyba jak żaden inny naród, mając świadomość odrębności kulturowej, pragnęli zawsze bez względu na czasy i historię zachować ją w jak największej części.

Joanna Wojtowicz

 

Potrzeby doskonalenia nauczycieli polonijnych z Niemiec a wyniki ewaluacji szkoleń prowadzonych przez polonijne centrum nauczycielskie

 

Wstęp

 
Polonijne Centrum Nauczycielskie jest centralnym ośrodkiem metodycznym podległym Ministerstwu Edukacji Narodowej. Celem tej jednostki jest metodyczne wspomaganie nauczycieli polonijnych.

1. źródła informacji o potrzebach nauczycieli uczących języka polskiego na terenie Niemiec? Informacje czerpiemy z: 
-   wypełnianych przez nauczycieli ankiet na temat ich potrzeb w zakresie doskonalenia zawodowego 
-   bezpośrednich kontaktów z nauczycielami w trakcie szkoleń prowadzonych w Polsce i poza nią (co do Niemiec: co roku od wielu lat prowadzimy 3-4 szkolenia na terenie Niemiec, 5 - 6 szkoleń do wyboru na terenie Polski) 
-   z korespondencji i bezpośrednich kontaktów z nauczycielami i przedstawicielami oświatowych środowisk polonijnych.

2. Potrzeby doskonalenia nauczycieli uczących języka polskiego w świecie

Wśród najistotniejszych kompetencji wymienionych przez nauczycieli - niezależnie od kraju - znalazły się kompetencje przedmiotowe, ale z przełożeniem na metodykę, tzn. wiedza połączona z metodami jej wprowadzania (43% ogółu ankietowanych).
Potrzeby w zakresie kompetencji metodycznej wymienia 39% respondentów. Kompetencje psychologiczne wskazuje 18% ankietowanych.